Π§ΡΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π΄Π½ΠΊ
ΠΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ β ΠΎΡΠΎΠ±ΡΠΉ ΠΊΠ»Π°ΡΡ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΉ, Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π»Π΅ΠΆΠΈΡ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΎΠ½ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ, ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡ, ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ Π²ΡΡΠ°Π±ΠΎΡΠΊΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΠ’Π€ ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ. Π Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π² ΠΠΠ ΡΠ°ΠΌΠΈΡ ΡΡΠΈΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½Π΅Π»Π»(ΠΌΡΠΠΠ), ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ (ΡΠΠΠ), ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΡ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π·Π°Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½Ρ Π² ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ. ΠΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ, Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΡ Π² ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΎΠ½ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ ΠΏΠΎ-ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠΎ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΎΠ² ΠΈ ΡΠΊΠ°Π½Π΅ΠΉ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ, Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ ΡΡΡΠ°Π΄Π°ΡΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΎΠ·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΡΠ΅ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ, ΠΊΠΎΠΈΠΌΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π½Π΅ΡΠ²Π½Π°Ρ ΠΈ ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ. Π£ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΊ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΡΡΠΌ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π½Π΅Π²ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΠ°ΡΡΡΡΠΎΠΉΡΡΠ²Π°ΠΌ. ΠΠΎ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡΠΌ ΡΠ°ΡΡΠΎΡΠ° Π²ΡΡΡΠ΅ΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°Π΅Ρ 1 Π½Π° 400 ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ Π² Π΅Π²ΡΠΎΠΏΠ΅ΠΉΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠΏΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ, Ρ ΠΎΡΡ ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ΅ΠΆΠ΅, ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ 1 Π½Π° 8000 ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ [1].
ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ
Π Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 400 ΡΠΎΡΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΌΡΠΠΠ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ Π΄Π΅Π»Π΅ΡΠΈΠΉ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΡΡΠΎΠ΅ΠΊ ΠΌΡΠΠΠ. ΠΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 200 Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ, Π²ΡΠ·Π²Π°Π½Π½ΡΡ ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡΠΌΠΈ [2]. ΠΠ»Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π° ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΈ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ. ΠΠ΄Π½ΠΈ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΊ ΡΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΏΡΠΈΠ·Π½Π°ΠΊΠ°ΠΌ. Π’Π°ΠΊ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡ 11778 GβA ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΠ΅Π±Π΅ΡΠ° (LHON). ΠΡΡΠ³Π°Ρ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ 3243 AβG, Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π΅Ρ ΠΎΠ³ΡΠΎΠΌΠ½ΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π·Π°ΡΡΠ°Π³ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π½Π΅ΡΠ²Π½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, ΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ Π½Π΅ΡΠ²Π½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, ΡΠ½Π΄ΠΎΠΊΡΠΈΠ½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, ΡΠ΅ΡΠ΄ΡΠ΅, Π³Π»Π°Π·Π°, ΡΡΠΈ, ΠΆΠ΅Π»ΡΠ΄ΠΎΡΠ½ΠΎ-ΠΊΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΡΡΠ°ΠΊΡ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΈ ΠΈ ΠΊΠΎΠΆΡ. ΠΡΠΈΡΠ΅ΠΌ, Π²ΡΠ΅ ΡΡΠΈ ΠΎΡΠ³Π°Π½Ρ ΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΎΠ² ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π² ΡΠΎΠ²ΠΎΠΊΡΠΏΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ. Π’ΡΠ΅ΡΡΠΈΠΌ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠΎΠΌ Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠ΅Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 30 ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΌΡΠΠΠ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ΅ΠΌ Π² 20 Π³Π΅Π½Π°Ρ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ, ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠ΅ΠΉ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ Π±ΠΈΠΎΠ³Π΅Π½Π΅Π·Π° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ.
ΠΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ, ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡΠΌΠΈ ΠΌΡΠΠΠ, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠΏ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ (Π² Π½ΠΎΡΠΌΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΎΠΎΡΠΈΡΡ). Π‘ΡΠΎΠΈΡ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, Π½Π° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ Π²Π·Π³Π»ΡΠ΄, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠΏΡΡΠ°ΡΡ Ρ X-ΡΡΠ΅ΠΏΠ»Π΅Π½Π½ΡΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ β Π² ΠΎΠ±ΠΎΠΈΡ ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅ΡΡ Π΄Π΅ΡΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠ΅Π½ΡΠΈΠ½Ρ. Π Π°Π·Π½ΠΈΡΠ° ΠΆΠ΅ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ² Π±ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠΌΡΡΠ²Π°: ΠΏΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ Π²ΡΠ΅ Π΄Π΅ΡΠΈ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠ°Π²Π½ΡΠΉ ΡΠ°Π½Ρ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅ΡΡ, Π² ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΈ X-ΡΡΠ΅ΠΏΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΌ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π»ΠΈΡΡ Ρ ΠΌΡΠΆΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Π°. ΠΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΡΠΎΠΈΡ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΡ ΡΠΏΠΎΡΠ°Π΄ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ»ΡΡΠ°ΠΈ β ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡ, Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΡΠ°Ρ Π² ΠΌΡΠΠΠ de novo, ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠΏΡΡΠ°ΡΡ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ° Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· ΡΠΎΠ΄ΠΎΡΠ»ΠΎΠ²Π½ΡΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ΠΎΡΡΠ΅ΠΌΠ»Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΊΠΈ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΠ·Π°.
ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ
Π ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΎΡ ΡΠΠΠ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π° Π² Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π΅ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Π² Π΄Π²ΡΡ ΠΊΠΎΠΏΠΈΡΡ , ΠΌΡΠΠΠ Π½Π°ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°Π΅Ρ ΠΎΡ ΡΠΎΡΠ΅Π½ Π΄ΠΎ ΡΡΡΡΡ ΠΊΠΎΠΏΠΈΠΉ Π½Π° ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΡ. Π‘ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ³ΡΠΎΠΌΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΊΠΎΠΏΠΈΠΉ ΠΌΡΠΠΠ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π΅ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΡΡΠΎΠΉ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Ρ ΠΌΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΌ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π°. ΠΡΡΠ³ΠΎΠΉ, Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΡ, ΡΠ²Π»ΡΡΡΠ΅ΠΉΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΊΠΎΠΏΠΈΠΉΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΡΠΠΠ, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΠ΅Π½ Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΠΈ, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π² ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ (ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°, ΠΎΡΠ³Π°Π½, ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌ) Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΡΡΠ°Π½ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΈ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΡΠΠΠ, Π² ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΎΡ Π³ΠΎΠΌΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΠΈ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π²ΡΠ΅ ΠΌΡΠΠΠ ΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠΈΡΠ½Ρ. ΠΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΠΈ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΌ ΠΈΠ· ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΠ΅Π² ΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ. ΠΠ΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΡΡΠ°Π½ΡΠ½ΡΡ ΠΌΡΠΠΠ Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅, Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΌ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΌΡΠΠΠ, Π½Π° ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΠ΅ β ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΠΊΠ°ΡΡΠΈΠ½Ρ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ.
ΠΠ»Ρ ΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π½Π°Ρ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²ΠΈΠ»Π°ΡΡ ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ, ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΌΡΠΠΠ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠ΅Π΅ ΡΡΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡ (ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ Π΅Π΅ Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΠΈ) Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΡΠΈΡΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΊΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅. Π‘ΡΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ 70% Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ° ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΌΡΠΠΠ, ΠΈ Π½ΠΎΡΠΈΡ Π½Π°Π·Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠΎΠ³ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠ°. Π’Π΅ΠΌ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅, ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΠΎΠ³ΠΎΠ²ΡΠΉ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ, ΡΡΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈ ΠΊ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡΠΌ Π² Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌΠΈ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎ-Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΠΠ Π€-Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·ΠΎΠΌ). Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΌΡΡΠ°Π½ΡΠ½ΡΡ ΠΌΡΠΠΠ [2]. Π‘Π»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ° ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΠΈ ΡΠΆΠ΅ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ, Π² ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ Π² Π»Π°Π±ΠΎΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½Π΅ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ Π΅Π΅ Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΠΈ.
ΠΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ° Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ
ΠΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎ-Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅, Π² ΠΈΠ΄Π΅Π°Π»Π΅, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΠΌ ΡΡΠ°ΠΏΠΎΠΌ Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ, Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π»ΠΈΡΡ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ Π² ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ½Π΅ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅Π² ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΡΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡ. ΠΠ»Ρ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π²Π΅ΡΠ΄ΠΈΠΊΡΠ° Β«ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠ΅Β», ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ, Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠ²ΠΈΡΡ Β«ΡΠ²Π°Π½ΡΠ΅ ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΡΠ΅ Π²ΠΎΠ»ΠΎΠΊΠ½Π°Β» Π² Π±ΠΈΠΎΠΏΡΠ°ΡΠ°Ρ ΡΠΊΠ΅Π»Π΅ΡΠ½ΡΡ ΠΌΡΡΡ ΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ Π»Π°ΠΊΡΠ°ΡΠ° ΠΈ ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΠ° Π² ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ ΠΈ/ΠΈΠ»ΠΈ Π»ΠΈΠΊΠ²ΠΎΡΠ΅ (Π»Π°ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΡΠΉ Π°ΡΠΈΠ΄ΠΎΠ·). Π‘ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, ΠΎΠ±Π° ΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ·Π½Π°ΠΊΠ° ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎ ΡΠ΅Π±Π΅ Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ. Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅, Π½Π° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ Π²Π·Π³Π»ΡΠ΄, Π½Π΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ·Π½Π°ΠΊΠΎΠ². ΠΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠΎΠ² ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΌ ΠΈΠ· ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π²ΡΡ ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ [3, 4].
Π‘Π²ΠΎΠΈ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π±ΠΈΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΡ . Π‘ΡΠ°Π·Ρ ΡΡΠΎΠΈΡ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ Π»Π°Π±ΠΎΡΠ°ΡΠΎΡΠ½Π°Ρ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ β ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ°Ρ Π²Π΅ΡΡΠΌΠ° ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΡΡ ΡΠ΅Π±Π΅ Π½Π΅ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄Π°Ρ Π»Π°Π±ΠΎΡΠ°ΡΠΎΡΠΈΡ. Π ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ΅ ΠΈ ΡΠΏΠΈΠ½Π½ΠΎΠΌΠΎΠ·Π³ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ Π²ΡΡΠ²Π»ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠΉ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π°Π»Π°Π½ΠΈΠ½, Π³Π»ΠΈΡΠΈΠ½, ΠΏΡΠΎΠ»ΠΈΠ½, ΡΠ°ΡΠΊΠΎΠ·ΠΈΠ½ ΠΈ ΡΠΈΡΠΎΠ·ΠΈΠ½. Π‘ΠΎ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°ΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠ°Ρ ΠΊΠ°ΡΡΠΈΠ½Π°: ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠΎΠ² ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΡΡΠΈΠΊΠ°ΡΠ±ΠΎΠ½ΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, ΡΡΠΈΠ»ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ, 3-ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»Π³Π»ΡΡΠ°ΠΊΠΎΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ Π±ΠΈΠΊΠ°ΡΠ±ΠΎΠ½ΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ. Π ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΊΠ°ΡΠ½ΠΈΡΠΈΠ½Π°.
ΠΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π»ΠΈ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅?
ΠΠ΅ΡΠΌΠΎΡΡΡ Π½Π° Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΈ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π΅Π·Π° Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠ° Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ, ΠΊ Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅ΠΌΡ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ, ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΡΡΠ°ΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΈΠ·Π»Π΅ΡΠΈΠΌΡ. ΠΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ Π² ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΡΠΌΠ°ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ², ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π΄ΠΈΠ΅Ρ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π½Π°Π³ΡΡΠ·ΠΎΠΊ. Π Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ Ρ ΠΈΡΡΡΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π²ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ. Π’Π°ΠΊΠΆΠ΅ Π² Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠ°Π·ΡΠ°Π±Π°ΡΡΠ²Π°ΡΡΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄Ρ, Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π° ΡΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ Π½Π° ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ [2, 5].
ΠΠ° ΡΠ΅Π³ΠΎΠ΄Π½ΡΡΠ½ΠΈΠΉ Π΄Π΅Π½Ρ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΡΠΈΠ΅ΠΌΠ»Π΅ΠΌΡΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΡΠ²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΡΠ²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΠΈ ΠΌΡΡΠ°Π½ΡΠ½ΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΏΠΎΠΊΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ [6]. ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΡΠ²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΠΈ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΏΠΎΡΠΎΠΌΡΡΠ²Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΡ (ΠΠΠ) ΠΈ ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΡ (ΠΠΠ). ΠΠ»Ρ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ° ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π΄ΡΡΡ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠ΅ΠΌΠ»Π΅ΠΌΡΠΌΠΈ. ΠΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π΄ΡΡ ΠΊ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ° ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ»Π°Π²Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ Π΄Π»Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π° ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΌΡΠΠΠ ΡΡΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΠΏΠ»ΠΎΡ ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΌ Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΠΈ ΠΈ ΡΡΠΆΠ΅ΡΡΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ, Π½Π΅ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΡΡΠ°Π½ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ Π² ΡΠΊΠ°Π½ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°, ΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΠΈ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° [7].
Π‘ΠΏΠΈΡΠΎΠΊ Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ:
1. Turnbull H.E., Lax N.Z., Diodato D., Ansorge O., Turnbull D.M. The mitochondrial brain: From mitochondrial genome to neurodegeneration // Biochim. Biophys. Acta. 2010. V. 1802. P. 111β121.
2. ΠΠ°Π·ΡΠ½ΠΈΠ½ Π.Π., ΠΠΎΠ»ΠΎΠ΄ΡΠΊΠΎ Π.Π., Π‘ΡΠ°ΡΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΠΊΠ°Ρ Π.Π., Π‘ΡΠΊΠ΅ΡΠ½ΠΈΠΊ Π .Π. ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌ ΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° // ΠΠΎΠ». ΠΠΈΠΎΠ». 2010. Π’. 44. β. 5. Π‘. 755β 772.
3. ΠΠ»Π»Π°ΡΠΈΠΎΡΠΊΠΈΠ½ Π‘.Π. ΠΠ»Π³ΠΎΡΠΈΡΠΌ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΠΌΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΠΉ // ΠΡΠΌΠΎΡΡΠ΅ΡΠ°. ΠΠ΅ΡΠ²Π½ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ. 2007. Π’. 3. Π‘. 23β27.
4. Haas R.H., Parikh S., Falk M.J., Saneto R.P., Wolf N.I., Darin N., Wong L.J., Cohen B.H., Naviaux R.K. The in-depth evaluation of suspected mitochondrial disease // Mol. Genet. Metab. 2008. V. 94. P. 16β37.
5. Finsterer J. Treatment of mitochondrial disorders // Eur. J. Paediatr. Neurol. 2010. V. 14. P. 29β44.
6. ΠΠ°Π·ΡΠ½ΠΈΠ½ Π.Π., ΠΠΎΠ»ΠΎΠ΄ΡΠΊΠΎ Π.Π. ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ: ΠΆΠΈΠ·Π½Ρ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅ ΠΈ Π΅Π΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΡ // ΠΠ ΠΠ ΠΠΠ. 2010. β 10. Π‘. 3β14.
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΠΠ
Π‘Ρ Π΅ΠΌΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ° ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΠΠ (ΠΌΡΠΠΠ) β ΠΠΠ, Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΠ°ΡΡΡ (Π² ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΎΡ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ) Π² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡΡ , ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΎΠΈΠ΄Π°Ρ ΡΡΠΊΠ°ΡΠΈΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ.
Π‘ΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅
ΠΡΡΠΎΡΠΈΡ ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΈΡ
Π’Π΅ΠΎΡΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ
ΠΠ° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° Π² ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΠΠ Π±Π»ΠΈΠΆΠ°ΠΉΡΠΈΠΌΠΈ ΡΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ ΡΡΠ΅Π΄ΠΈ Π½ΡΠ½Π΅ ΠΆΠΈΠ²ΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΊΠ°ΡΠΈΠΎΡ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ Π°Π»ΡΡΠ°-ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΎΠ±Π°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠΉ (Π² ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π²ΡΠ΄Π²ΠΈΠ³Π°Π»Π°ΡΡ Π³ΠΈΠΏΠΎΡΠ΅Π·Π°, ΡΡΠΎ ΠΊ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡΠΌ Π±Π»ΠΈΠ·ΠΊΠΈ ΡΠΈΠΊΠΊΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ). Π‘ΡΠ°Π²Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Π² Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΡΠ²ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΎ ΠΏΠΎΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΊΠΎΠ² ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ Π² ΡΠ΄ΡΠΎ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ. ΠΠ΅ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΠΈΠΌΡΠΌΠΈ Ρ ΡΠ²ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΡΠ°ΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΈΠ½ΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ², Π½Π΅ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΈΠΏΠ»Π΅ΡΠΎΠ² ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅). ΠΠ²ΠΈΠ΄Ρ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ° Π±ΠΎΜΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ² ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠ΄ΡΠ΅. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π±ΠΎΜΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ ΠΠ ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠΎΠΌ.
Π€ΠΎΡΠΌΡ ΠΈ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ
ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½Π°Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡ Π΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΡΠ΅Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ½Π½ΡΡ Π»ΠΎΠΊΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ ΠΌΡΠΠΠ Π² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°. Π Π°Π·ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ 200 Π½ΠΌ. (A) Π‘Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΡΠΠΠ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π·ΠΎΠ»ΠΎΡΠ°. (B) Π¦ΠΈΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ; ΠΌΡΠΠΠ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π·ΠΎΠ»ΠΎΡΠ°, ΠΎΡΡΠ°Π»ΠΈΡΡ Π½Π° ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅. ΠΠ· ΡΡΠ°ΡΡΠΈ Iborra et al., 2004. [4]
Π£ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π° ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Ρ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π²ΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ ΠΠΠ, Ρ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΡΡ ΠΈ ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π²ΡΠ΅, ΠΈ Π»ΠΈΠ½Π΅ΠΉΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ, Π° Ρ ΡΡΠ΄Π° ΠΏΡΠΎΡΠΈΡΡΠΎΠ² (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΈΠ½ΡΡΠ·ΠΎΡΠΈΠΉ ) ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π»ΠΈΠ½Π΅ΠΉΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ. [5]
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ ΠΌΠ»Π΅ΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Ρ ΠΎΡ Π΄Π²ΡΡ Π΄ΠΎ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈ ΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΠΏΠΈΠΉ ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π²ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΠΠΠ. [6]
Π£ ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄Π°Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΠΠΠ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½Ρ ΠΊ ΡΠ΅ΠΊΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΈ.
Π£ ΠΏΡΠΎΡΠΈΡΡΠΎΠ² ΠΈΠ· ΠΎΡΡΡΠ΄Π° ΠΊΠΈΠ½Π΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°ΡΡΠΈΠ΄ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Ρ ΡΡΠΈΠΏΠ°Π½ΠΎΡΠΎΠΌ ) Π² ΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠΌ ΡΡΠ°ΡΡΠΊΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΈ ( ΠΊΠΈΠ½Π΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°ΡΡΠ΅ ) ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΡΡ Π΄Π²Π° ΡΠΈΠΏΠ° ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΠΠΠ β ΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈ-ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ° (20-50 ΡΡΡΠΊ) Π΄Π»ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 21 Ρ.ΠΏ.ΠΎ. ΠΈ ΠΌΠΈΠ½ΠΈ-ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ° (20 000 β 55 000 ΡΡΡΠΊ, ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 300 ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠ²ΠΈΠ΄Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, ΡΡΠ΅Π΄Π½ΡΡ Π΄Π»ΠΈΠ½Π° ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 1000 ΠΏ.ΠΎ.). ΠΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ° ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½Ρ Π² Π΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΡΡ ( ΠΊΠ°ΡΠ΅Π½Π°Π½Ρ ), ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΡΠ°Π·ΡΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΌ ΡΠΈΠΊΠ»Π΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ. ΠΠ°ΠΊΡΠΈ-ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ° Π³ΠΎΠΌΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ½Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ². ΠΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ΅ ΠΌΠΈΠ½ΠΈ-ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠΎ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ ΡΠ΅ΡΡΡΠ΅ ΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΡΠ²Π°ΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΡΡΠ°ΡΡΠΊΠ° ΠΈ ΡΠ΅ΡΡΡΠ΅ ΡΠ½ΠΈΠΊΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π³ΠΈΠΏΠ΅ΡΠ²Π°ΡΠΈΠ°Π±Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ°ΡΡΠΊΠ°. [7] Π ΠΌΠΈΠ½ΠΈ-ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ°Ρ Π·Π°ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠΈΡ Π ΠΠ ( guideRNA ), ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΡΡ ΡΠ΅Π΄Π°ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π ΠΠ, ΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠ±ΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡΡ Ρ Π³Π΅Π½ΠΎΠ² ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈ-ΠΊΠΎΠ»Π΅Ρ.
Π£ΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ
ΠΠ°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΎΠΉ Π»ΠΈΠ½ΠΈΠΈ
Π£ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π° ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΠΠ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΎΠΉ Π»ΠΈΠ½ΠΈΠΈ. Π―ΠΉΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ Π½Π° Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠΎΠ² Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΠΊΠΎΠΏΠΈΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΏΠ΅ΡΠΌΠ°ΡΠΎΠ·ΠΎΠΈΠ΄. Π ΡΠΏΠ΅ΡΠΌΠ°ΡΠΎΠ·ΠΎΠΈΠ΄Π΅ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ Π½Π΅ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ Π΄Π΅ΡΡΡΠΊΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ (Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° β ΠΎΠ΄Π½Π° ΡΠΏΠΈΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π·Π°ΠΊΡΡΡΠ΅Π½Π½Π°Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡ), Π² Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΡ ΡΠΉΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΌΠΎΡΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π΅ΠΆΠ° β Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΎΡΠ΅Π½ ΡΡΡΡΡ, Π° Π² ΠΊΡΡΠΏΠ½ΡΡ ΠΎΠΎΡΠΈΡΠ°Ρ Π»ΡΠ³ΡΡΠΊΠΈ β Π΄Π΅ΡΡΡΠΊΠΈ ΠΌΠΈΠ»Π»ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ². ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π΄Π΅Π³ΡΠ°Π΄Π°ΡΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ ΡΠΏΠ΅ΡΠΌΠ°ΡΠΎΠ·ΠΎΠΈΠ΄Π° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΠΏΠ»ΠΎΠ΄ΠΎΡΠ²ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ. [9]
Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΠΠ Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΡΠ²Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΈ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΡΡ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ½Π° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠΌ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΠ»ΠΎΠ³Π΅Π½ΠΈΠΈ (ΡΠ²ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π°) ΠΆΠΈΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ². ΠΠ»Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ Ρ ΡΠ°Π·Π½ΡΡ Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΈΡ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΠΈ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΡΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ°ΠΌΠΌ ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ΅ Π΄ΡΠ΅Π²ΠΎ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠ². ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΠΠ ΡΠΎΠ±Π°ΠΊ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΠ»ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΈΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ±Π°ΠΊ ΠΎΡ Π΄ΠΈΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»ΠΊΠΎΠ². [11] ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ Π² ΠΏΠΎΠΏΡΠ»ΡΡΠΈΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΠ»ΠΎ Π²ΡΡΠΈΡΠ»ΠΈΡΡ Β« ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΠ²Ρ Β», Π³ΠΈΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΠΏΡΠ°ΡΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΈΡΡ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΆΠΈΠ²ΡΡΠΈΡ Π² Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ.
ΠΠ°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎ ΠΎΡΡΠΎΠ²ΡΠΊΠΎΠΉ Π»ΠΈΠ½ΠΈΠΈ
ΠΠ΅Π½ΠΎΠΌ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ
ΠΠ΄ΠΈΠ½ ΠΈΠ· Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΌΠ°Π»Π΅Π½ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΠΌΠ°Π»ΡΡΠΈΠΉΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠΉ (ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 6.000 ΠΏ.ΠΎ., ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ Π΄Π²Π° Π³Π΅Π½Π° ΡΠ ΠΠ ΠΈ ΡΡΠΈ Π³Π΅Π½Π°, ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ).
ΠΠ΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΎΠ³ΡΠΎΠΌΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ (Π΄ΠΎ 25 ΠΌΠΈΠ»Π»ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΏΠ°Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ), ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΡΠ΅ ΠΆΠ΅ Π³Π΅Π½Ρ ΠΈ Π² ΡΠΎΠΌ ΠΆΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅, ΡΡΠΎ ΠΈ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΡΠΠΠ. ΠΠ»ΠΈΠ½Π° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ Π²Π°ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΄Π°ΠΆΠ΅ Ρ ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΠΉΡΡΠ²Π°. Π ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΡΡΡΠΈΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ.
ΠΠ΅Π½ΠΎΠΌ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΠ΅Ρ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ ΠΈ Π ΠΠ:
ΠΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ
ΠΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅
ΠΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ°Π½ΠΈΡ
Π‘ΡΡΠ»ΠΊΠΈ
Π‘ΠΌ. ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅
ΠΡΡΠΈΠ½Ρ ( ΠΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ½ β’ ΠΡΠ°Π½ΠΈΠ½ ) β’ ΠΠΈΡΠΈΠΌΠΈΠ΄ΠΈΠ½Ρ (Π£ΡΠ°ΡΠΈΠ» β’ Π’ΠΈΠΌΠΈΠ½ β’ Π¦ΠΈΡΠΎΠ·ΠΈΠ½ )
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ Ρ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΉ
ΠΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Ρ Π΄Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΎ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΡΡ Π² Π΄Π΅ΡΡΠΊΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ΅. Π Π°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅, ΡΡΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ ΡΡΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ. ΠΠΏΠΈΡΠ°Π½Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠ΅ Π²ΠΈΠ΄Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄Ρ ΠΊ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΈ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄Ρ
The article focuses on mitochondrial disorders in infancy and childhood. Authors consider historical, etiopathogenic and genetic aspects of this group of diseases. Main types of mitochondrial pathologies are described, as well as approaches to diagnostics and contemporary ideas of potential treatment methods.
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ β ΡΡΠΎ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ° Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΠΊΠΈ, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΡΡΠ°ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈΠ·ΠΌΠΎΠΌ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΉ, Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡΠ°ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π½Π΅ΡΠ²Π½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈ ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΎΠ² ΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ° [1].
ΠΠ»ΡΡΠ΅ΡΠ½Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π³Π»Π°ΡΠΈΡ, ΡΡΠΎ ΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΠΈΡΠ½Π°Ρ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ° ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΉ, ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ, ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈ Π±ΠΈΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ, Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΊΠ°Π½Π΅Π²ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΡΡ Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅, Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π°.
ΠΠ°ΠΊ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ A. Munnich, Β«ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°ΡΡ Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌ, Π² Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ, Π² Π»ΡΠ±ΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ΅, ΠΏΡΠΈ Π»ΡΠ±ΠΎΠΌ ΡΠΈΠΏΠ΅ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΒ» [2].
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΠΈ β Π³Π»Π°Π²Π½ΡΠΉ ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΡΡΡ Π°ΡΡΠΎΠ±Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΌΠ°. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ Π½Π΅ΡΠ΅Π΄ΠΊΠΎ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Β«Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΡΠΌΠΈ Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉΒ» (ΠΠΠ¦Π); ΡΡΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π½ΠΎΠ²ΡΠΉ ΠΊΠ»Π°ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ.
ΠΡΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ
R. Luft ΠΈ ΡΠΎΠ°Π²Ρ. (1962) ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ»ΠΈ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ»Π°Π±ΠΎΡΡΡΡ ΠΈ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π² ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ [3]. S. Nass ΠΈ M. Nass (1963) ΠΎΡΠΊΡΡΠ»ΠΈ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π°ΠΏΠΏΠ°ΡΠ°ΡΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ (ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Ρ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊΠΎΠΏΠΈΠΉ ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠΉ Ρ ΡΠΎΠΌΠΎΡΠΎΠΌΡ) [4, 5]. Π 1960β1970 Π³Π³. ΠΏΠΎΡΠ²ΠΈΠ»Π°ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΡΡΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΎΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ. Π 1980-Π΅ Π³Π³. Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Ρ ΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎ-Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²Π° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Ρ ΡΡΠ΄Π° Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ (Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ ΠΠ΅Π±Π΅ΡΠ°, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠΈΡΡΠΎΠ½Π°) [6].
ΠΡΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ
Π Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠ° ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅ΡΡΡΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ: 1) Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΠ°; 2) Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΡ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° ΠΆΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ; 3) Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ°; 4) Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ (OXPHOS) [1, 2].
ΠΡΠΈΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π² Π³Π΅Π½Π°Ρ , ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ, Π·Π°Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ (Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Ρ, ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΡΠΈΠΊΠ»Π° ΠΡΠ΅Π±ΡΠ°, ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ², ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΡΠ΅ Π±Π΅Π»ΠΊΠΈ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² (Π¦Π’Π), ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠ΅ΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΌΠ΅ΠΌΠ±ΡΠ°Π½Ρ, ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΎΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π½ΡΠΊΠ»Π΅ΠΎΡΠΈΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ»Π°, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΡ, Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠ΅ Ρ ΠΠΠ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ (ΠΌΡΠΠΠ) [2, 6].
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠΌ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ, Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΡΡΠΈΡ ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡΠΌΠΈ. Π’Π΅ΠΌ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅, ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΈΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΡΡ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ Π²Π½ΠΎΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΡΠΉ Π²ΠΊΠ»Π°Π΄ Π² ΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π΅Π· ΠΈ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ. ΠΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ, Π΄Π΅Π³Π΅Π½Π΅ΡΠ°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ, Π²ΠΎΡΠΏΠ°Π»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ, Π²ΡΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ/ΠΏΡΠΈΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΌΠ°Π»ΡΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡΠΌΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π½Π΅ΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠ°ΠΌΠΈ.
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½Π΅Π»Π»ΠΎΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π² ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΉ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅, Π·Π° ΠΈΡΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π·ΡΠ΅Π»ΡΡ ΡΡΠΈΡΡΠΎΡΠΈΡΠΎΠ². ΠΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ Π»ΡΠ±ΡΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈ ΠΎΡΠ³Π°Π½Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ° [6]. Π ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Ρ ΡΡΠΈΠΌ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΡΠ½Π΅Π΅ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΡΠΈ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ Β«ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡΠΌΠΈΒ» [1, 2].
ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠ΅ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΠΉ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈΠ·ΠΌ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠΎΠ², ΠΌΡΠ»ΡΡΠΈΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ½ΡΠΉ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ, Π²Π°ΡΠΈΠ°Π±Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ Π½Π΅Π°Π΄Π΅ΠΊΠ²Π°ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ΅Π°Π³ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΠΌΡΡ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΈΡ.
ΠΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠΌ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π² ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ°Ρ 1-Ξ³, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ (ΠΠ’Π€). ΠΠ΄Π΅Π½ΠΎΠ·ΠΈΠ½ ΡΡΠΈΡΠΎΡΡΠ°Ρ β ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ.
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΠΠ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Ρ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ (ΡΠΠΠ). Π ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΌ ΠΈΠ· 5 Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠΎΠ² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½Π°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΠΠ, Π° Π½Π΅ ΠΌΡΠΠΠ. ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ I ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ ΠΈΠ· 41 ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ, ΠΈΠ· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ 7 ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΡΡ ΠΌΡΠΠΠ, Π° ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ β ΡΠΠΠ. ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ II ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ 4 ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ; Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ°Ρ ΠΈΡ ΡΠ°ΡΡΡ ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΠΠ. ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ III ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ Π΄Π΅ΡΡΡΡΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈ; ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΡΠΠΠ β 1, ΡΠΠΠ β 9. ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ IV ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ 13 ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡ, ΠΈΠ· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ 3 ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΡΡ ΠΌΡΠΠΠ, Π° 10 β ΡΠΠΠ. ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ V Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ 12 ΡΡΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΡΠΠΠ β 2, ΡΠΠΠ β 10 [2, 6].
ΠΠ°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΠΊΠΈ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΊ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ½ΡΠΌ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΠΌ. Π ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ, ΡΡΡΠ°Π΄Π°ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½Ρ ΠΈ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ, ΡΠ²Π»ΡΡΡΠΈΠ΅ΡΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΎΠ·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΡΠΌΠΈ: Π½Π΅ΡΠ²Π½Π°Ρ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ° (ΡΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ, ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠ½Π΅ΠΉΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ), ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ° (ΠΌΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ), ΡΠ΅ΡΠ΄ΡΠ΅ (ΠΊΠ°ΡΠ΄ΠΈΠΎΠΌΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ), ΠΏΠΎΡΠΊΠΈ, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½Ρ, ΡΠ½Π΄ΠΎΠΊΡΠΈΠ½Π½Π°Ρ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ° ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ³Π°Π½Ρ ΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ. ΠΠΎ Π½Π΅Π΄Π°Π²Π½Π΅Π³ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ Π²ΡΠ΅ ΡΡΠΈ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ»ΠΈΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ Π½ΠΎΠ·ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΠΌ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ. Π Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅ΠΌΡ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 200 Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ, ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ [1, 2, 6].
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Ρ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ°. ΠΠ°ΠΊ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ P. F. Chinnery ΠΈ ΡΠΎΠ°Π²Ρ. (2004) ΠΈ S. DiMauro (2004), ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΌΡΠΠΠ Π±ΡΠ»ΠΈ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½Ρ Π² 1 ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π½Π° 8000 Π½Π°ΡΠ΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ, Π° ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠ° 11,5 ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅Π² Π½Π° 100 ΡΡΡΡΡ Π½Π°ΡΠ΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ [7, 8].
Π ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΉ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ ΠΎΡ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΠ΅Π½ Π΄ΠΎ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½Π΅Π»Π» β ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΡ ΠΎΡ 2 Π΄ΠΎ 10 ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π²ΡΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΡΡ ΠΊ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ, ΡΡΠ°Π½ΡΠΊΡΠΈΠΏΡΠΈΠΈ ΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ, ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΠΌ Π½Π΅Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎ ΠΎΡ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ.
ΠΠ΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΠΊΠ° ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΎΡ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΌΠ΅Π½Π΄Π΅Π»Π΅Π²ΡΠΊΠΎΠΉ Π² ΡΡΠ΅Ρ Π²Π°ΠΆΠ½Π΅ΠΉΡΠΈΡ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠ°Ρ : 1) ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΎΠ΅ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ (Π²ΡΡ ΡΠΈΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ, Π²ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ Ρ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠΌΠΈΡΡ Π² Π½Π΅ΠΉ ΠΎΡΠ³Π°Π½Π΅Π»Π»Π°ΠΌΠΈ, ΠΏΠΎΡΠΎΠΌΠΊΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π²ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ Ρ ΡΠΉΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΎΠΉ); 2) Π³Π΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΠΈΡ β ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ΅ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ (Π΄ΠΈΠΊΠΎΠ³ΠΎ) ΠΈ ΠΌΡΡΠ°Π½ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠΏΠΎΠ² ΠΠΠ; 3) ΠΌΠΈΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅Π³ΡΠ΅Π³Π°ΡΠΈΡ (ΠΎΠ±Π° ΡΠΈΠΏΠ° ΠΌΡΠΠΠ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠ»ΡΡΠ°ΠΉΠ½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π΄ΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΠΌΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ) [1, 2].
ΠΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΠΠ Π½Π°ΠΊΠ°ΠΏΠ»ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ΅ΠΌ Π² 10 ΡΠ°Π· Π±ΡΡΡΡΠ΅Π΅ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌΠ°, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ½Π° Π»ΠΈΡΠ΅Π½Π° Π·Π°ΡΠΈΡΠ½ΡΡ Π³ΠΈΡΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΈ Π΅Π΅ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅Π·Π²ΡΡΠ°ΠΉΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ³Π°ΡΠΎ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ Π²ΠΈΠ΄Π°ΠΌΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, ΡΠ²Π»ΡΡΡΠΈΠΌΠΈΡΡ ΠΏΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ², ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°ΡΡΠΈΡ Π² ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΡΡ . ΠΡΠΎΠΏΠΎΡΡΠΈΡ ΠΌΡΡΠ°Π½ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΡΠΠΠ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Π° ΠΏΡΠ΅Π²ΡΡΠ°ΡΡ ΠΊΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΠΎΠ³ΠΎΠ²ΡΠΉ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ, ΠΏΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅ ΡΠ΅ΠΌ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ Π½Π°ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»ΡΡΡ Π±ΠΈΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π°Π½ΠΎΠΌΠ°Π»ΠΈΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠ΅ΠΉ (ΠΏΠΎΡΠΎΠ³ΠΎΠ²ΡΠΉ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ). ΠΡΠΎΡΠ΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΠΌΡΡΠ°Π½ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΡΠΠΠ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π²Π°ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Ρ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² Π²Π½ΡΡΡΠΈ ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΠΉ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½Π°Ρ ΠΈ ΡΠΊΠ°Π½ΡΡ . Π ΡΡΠΎΠΌ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΠΈΠ· ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠΉ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π±Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΡΠΈΠ½Ρ Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡΠΌΠΈ. ΠΠ΄Π½ΠΈ ΠΈ ΡΠ΅ ΠΆΠ΅ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΡ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΡ A3243G β ΡΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ Ρ ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΡΡΠΎΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΎΠΊΡΠΈΠ·ΠΌΠ°ΠΌΠΈ β ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ MELAS, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Ρ ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΡΡΡΡΡ Π½Π°ΡΡΠΆΠ½ΡΡ ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠΌΠΎΠΏΠ»Π΅Π³ΠΈΡ, ΡΠ°Ρ Π°ΡΠ½ΡΠΉ Π΄ΠΈΠ°Π±Π΅Ρ). ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π² ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ Π³Π΅Π½Π°Ρ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ ΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΆΠ΅ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠ°. ΠΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠΎΠΌ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ MELAS [2].
Π Π°Π·Π½ΠΎΠ²ΠΈΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ
ΠΡΠ»ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΠΈΡΠ»ΠΈΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ, ΡΠΎ Π² ΠΈΡ ΡΠΈΡΠ»Π΅ ΠΎΠΊΠ°ΠΆΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅: ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ³Π°ΡΡΡΠΎΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΡΠΈΠ½Π°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ (MNGIE), ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ Π΄Π΅Π»Π΅ΡΠΈΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ, Π»ΠΈΠΏΠΈΠ΄Π½Π°Ρ ΠΌΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ Ρ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ½ΠΈΡΠΈΠ½Π°, Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠ°ΡΠ½ΠΈΡΠΈΠ½ ΠΏΠ°Π»ΡΠΌΠΈΡΠΎΠΈΠ»ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅ΡΠ°Π·Ρ, ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ°Ρ Π°ΡΠ½ΡΠΉ Π΄ΠΈΠ°Π±Π΅Ρ, Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ ΠΠ»ΡΠΏΠ΅ΡΡΠ°βΠ₯ΡΡΡΠ΅Π½Π»ΠΎΡ Π΅ΡΠ°, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠ΅ΡΠ½ΡΠ°βΠ‘Π΅ΠΉΡΠ°, Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ ΠΠ΅Π±Π΅ΡΠ° (LHON), ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠΎΠ»ΡΡΡΠ°ΠΌΠ°, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ MEMSA, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠΈΡΡΠΎΠ½Π°, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ SANDO, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ MIRAS, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ MELAS, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ MERRF, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ SCAE, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ NARP, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠ°ΡΡΠ°, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ CPEO, ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠΈ ΠΈ Π΄Ρ. [1].
ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΡΠΎ Π² Π΄Π΅ΡΡΠΊΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ΅ Π²ΡΡΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ: ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ MELAS (ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΠΌΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ, Π»Π°ΠΊΡΠ°Ρ-Π°ΡΠΈΠ΄ΠΎΠ· ΠΈ ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΡΡΠΎΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΠ΅ ΠΏΠ°ΡΠΎΠΊΡΠΈΠ·ΠΌΡ), ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ MERRF (ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ»ΠΎΠ½ΡΡ-ΡΠΏΠΈΠ»Π΅ΠΏΡΠΈΡ Ρ ΡΠ²Π°Π½ΡΠΌΠΈ ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π²ΠΎΠ»ΠΎΠΊΠ½Π°ΠΌΠΈ), ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠ΅ΡΠ½ΡΠ°βΠ‘Π΅ΠΉΡΠ° (Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ·ΠΎΠΌ, ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠΌΠΎΠΏΠ»Π΅Π³ΠΈΠ΅ΠΉ, ΠΏΠΈΠ³ΠΌΠ΅Π½ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ΅ΡΠΈΠ½ΠΈΡΠΎΠΌ, Π°ΡΠ°ΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ, Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ), ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ NARP (Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ, Π°ΡΠ°ΠΊΡΠΈΡ, ΠΏΠΈΠ³ΠΌΠ΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅ΡΠΈΠ½ΠΈΡ), ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠΈ (ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΡΡΡΠ°Ρ Π½Π΅ΠΊΡΠΎΡΠΈΠ·ΠΈΡΡΡΡΠ°Ρ ΡΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΠΌΠΈΠ΅Π»ΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ), Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ ΠΠ΅Π±Π΅ΡΠ° (Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π°Ρ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ) [1, 2].
ΠΠΌΠ΅Π΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ ΠΏΡΠ» Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ, ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ, Π° ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ, ΠΊΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ. Π Π½ΠΈΠΌ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅ Π²ΠΈΠ΄Ρ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ: Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ ΠΠ°ΡΡΠ° (ΠΌΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ, ΠΊΠ°ΡΠ΄ΠΈΠΎΠΌΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ, ΡΡΠ°Π½Π·ΠΈΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ Π½Π΅ΠΉΡΡΠΎ- ΠΈ ΡΡΠΎΠΌΠ±ΠΎΡΠΈΡΠΎΠΏΠ΅Π½ΠΈΠΈ), ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π³Π°ΡΡΡΠΎΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΡΠΈΠ½Π°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ (Π°ΡΡΠΎΡΠΎΠΌΠ½ΠΎ-ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΌΡΠ»ΡΡΠΈΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ½ΠΎΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠ΅): ΠΏΡΠΎΠ·, ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠΌΠΎΠΏΠ»Π΅Π³ΠΈΡ, ΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ, Π³Π°ΡΡΡΠΎΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΡΠΈΠ½Π°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ, ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΠ°Ρ ΠΊ ΠΊΠ°Ρ Π΅ΠΊΡΠΈΠΈ, Π»Π΅ΠΉΠΊΠΎΡΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ. ΠΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡ Π΄Π΅Π±ΡΡΠ° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π³ΠΎ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ Π²Π΅ΡΡΠΌΠ° Π²Π°ΡΠΈΠ°Π±Π΅Π»Π΅Π½ β ΠΎΡ ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄Π° Π½ΠΎΠ²ΠΎΡΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΎ 43 Π»Π΅Ρ.
ΠΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ
ΠΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½Ρ: 1) ΠΌΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠΎΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡ (Π½Π΅ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π½Π°Π³ΡΡΠ·ΠΎΠΊ, ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ»Π°Π±ΠΎΡΡΡ, ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ½ΡΡΠ°); 2) ΡΡΠ΄ΠΎΡΠΎΠ³ΠΈ (ΠΌΠΈΠΎΠΊΠ»ΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΡΠ»ΡΡΠΈΡΠΎΠΊΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅); 3) ΠΌΠΎΠ·ΠΆΠ΅ΡΠΊΠΎΠ²ΡΠΉ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ (Π°ΡΠ°ΠΊΡΠΈΡ, ΠΈΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΡΡΠ΅ΠΌΠΎΡ); 4) ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π³Π»Π°Π·ΠΎΒΠ΄Π²ΠΈΠ³Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π½Π΅ΡΠ²ΠΎΠ² (ΠΏΡΠΎΠ·, Π½Π°ΡΡΠΆΠ½Π°Ρ ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠΌΠΎΠΏΠ»Π΅Π³ΠΈΡ); 5) ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠ½Π΅ΠΉΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ; 6) ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΡΡΠΎΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΠ΅ ΠΏΠ°ΡΠΎΠΊΡΠΈΠ·ΠΌΡ; 7) ΠΌΠΈΠ³ΡΠ΅Π½Π΅ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΠ΅ Π³ΠΎΠ»ΠΎΠ²Π½ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»ΠΈ; 8) ΡΠ΅ΡΠ΅ΠΏΠ½ΠΎ-Π»ΠΈΡΠ΅Π²Π°Ρ Π΄ΠΈΡΠΌΠΎΡΡΠΈΡ; 9) Π΄ΠΈΡΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ (ΡΠ²ΠΎΡΠ°, ΡΠΏΠΈΠ·ΠΎΠ΄Ρ Π»Π΅ΡΠ°ΡΠ³ΠΈΠΈ, ΠΊΠΎΠΌΡ); 10) Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ (Π°ΠΏΠ½ΠΎΡ, Π³ΠΈΠΏΠ΅ΡΠ²Π΅Π½ΡΠΈΠ»ΡΡΠΈΡ, ΡΠ°Ρ ΠΈΠΏΠ½ΠΎΡ); 11) ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΄ΡΠ°, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈ, ΠΏΠΎΡΠ΅ΠΊ; 12) ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΡΡΡΠ΅Π΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ [1, 2].
Π Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΠΈ: 1) ΠΏΡΠΈΠ·Π½Π°ΠΊΠΈ ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ (Π³ΠΈΠΏΠ΅ΡΠΌΠΎΠ±ΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ, Π³ΠΈΠΏΠ΅ΡΡΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΠΆΠΈ, Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΠ°Π½ΠΊΠΈ ΠΈ Π΄Ρ.); 2) Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ΄Π΅Π³Π΅Π½Π΅ΡΠ°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, Π»Π΅ΠΉΠΊΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠ°Π³Π½ΠΈΡΠ½ΠΎ-ΡΠ΅Π·ΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΎΠΌΠΎΠ³ΡΠ°ΡΠΈΠΈ (ΠΠ Π’) Π³ΠΎΠ»ΠΎΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠΎΠ·Π³Π°; 3) ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΏΠΈΠ·ΠΎΠ΄Ρ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠ·Π½Π°Π½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΠΈΠΌΡΠ΅ ΡΠΏΠΈΠ·ΠΎΠ΄Ρ ΡΠ²ΠΎΡΡ Ρ Π½ΠΎΠ²ΠΎΡΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½Π½ΡΡ ; 4) Π½Π΅ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΠΈΠΌΠ°Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠΈΡ; 5) ΠΎΡΡΡΠ°Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π² ΡΠΌΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠΈ Π±Π΅Π· ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½; 6) ΠΎΡΡΠ³ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΡΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΠΉΠ½ΡΠΉ Π°Π½Π°ΠΌΠ½Π΅Π·; 7) Π²Π½Π΅Π·Π°ΠΏΠ½ΠΎΠ΅ ΡΡ ΡΠ΄ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ ΡΠ΅Π±Π΅Π½ΠΊΠ° (ΡΡΠ΄ΠΎΡΠΎΠ³ΠΈ, ΡΠ²ΠΎΡΠ°, ΡΠ°ΡΡΡΡΠΎΠΉΡΡΠ²Π° Π΄ΡΡ Π°Π½ΠΈΡ, Π²ΡΠ»ΠΎΡΡΡ, ΡΠ»Π°Π±ΠΎΡΡΡ, Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ½ΡΡΠ° β ΡΠ°ΡΠ΅ ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ Π³ΠΈΠΏΠΎΡΠΎΠ½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΠΌΠ°, Π»Π΅ΡΠ°ΡΠ³ΠΈΡ; ΠΏΠΎΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈ ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΠΊ, Π½Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π°ΡΡΠ΅Π΅ΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΈΠΈ) [1, 2].
ΠΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ (Π±ΠΈΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅) ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π½Π°ΡΠ΅Π»Π΅Π½Ρ Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ Π½Π° Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Ρ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Π»Π°ΠΊΡΠ°Ρ-Π°ΡΠΈΠ΄ΠΎΠ·Π° ΠΈ/ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Ρ-Π°ΡΠΈΠ΄ΠΎΠ·Π°. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠΌΠ½ΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΌΠΎΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ Π½Π΅ ΠΈΡΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ. ΠΡΡΠ³ΠΈΠ΅ Π±ΠΈΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ, ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ·ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π½Π° Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΊΠ΅ΡΠΎΠ½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΡΠ΅Π»Π° Π² ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ ΠΈ ΠΌΠΎΡΠ΅, Π°ΡΠΈΠ»ΠΊΠ°ΡΠ½ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΏΠ»Π°Π·ΠΌΡ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΈ Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ Π² ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ ΠΈ ΠΌΠΎΡΠ΅ [9].
M. V. Miles ΠΈ ΡΠΎΠ°Π²Ρ. (2008) ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΡΠ½Π·ΠΈΠΌΠ° Q10 Ρ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΉ Ρ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠΌ ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Π΄ΡΡ Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ [10].
Π¦ΠΈΡΠΎΠΌΠΎΡΡΠΎΠ΄Π΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ Π»ΠΈΠΌΡΠΎΡΠΈΡΠΎΠ² (ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌΠ°, ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ).
ΠΠ· ΠΈΠ½ΡΡΡΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ (ΠΏΠΎΠΌΠΈΠΌΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ²ΠΈΠ·ΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ) ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π±ΠΈΠΎΠΏΡΠΈΡ ΡΠΊΠ΅Π»Π΅ΡΠ½ΡΡ ΠΌΡΡΡ Ρ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π³ΠΈΡΡΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ β Π΄Π»Ρ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΠ΅Π½Π° Β«ΡΠ²Π°Π½ΡΡ ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΡΡ Π²ΠΎΠ»ΠΎΠΊΠΎΠ½Β» (ragged red fibers β RRF) Π² ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌ Π±ΠΈΠΎΠΏΡΠ°ΡΠ΅. Π‘ΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ Ρ Β«ΡΠ²Π°Π½ΡΠΌΠΈ ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π²ΠΎΠ»ΠΎΠΊΠ½Π°ΠΌΠΈΒ» ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅: MELAS, MERRF, KSS, PEO (ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΡΡΡΠ°Ρ Π½Π°ΡΡΠΆΠ½Π°Ρ ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠΌΠΎΠΏΠ»Π΅Π³ΠΈΡ), Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΠΠΈΡΡΠΎΠ½Π°. Π‘ΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΡ Π±Π΅Π· RRF: Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ Leigh, NARP, LHON (Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π°Ρ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡ ΠΠ΅Π±Π΅ΡΠ°) [2].
ΠΠ΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ ΡΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ ΠΊ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΌΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΈ ΡΠ΅ΠΊΠ²Π΅Π½ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠΠ.
ΠΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ
Π’Π΅ΡΠ°ΠΏΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ, ΠΊ ΡΠΎΠΆΠ°Π»Π΅Π½ΠΈΡ, Π½Π΅ ΡΠ°Π·ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Π½Π°. Π‘ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠΉ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΡΡΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π»Ρ ΡΡΠΎΠΉ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ. Π’Π΅ΠΌ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅, Π² ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΡΡΡΠ°Π½Π°Ρ ΠΌΠΈΡΠ° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ ΡΠ°ΡΠΌΠ°ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π° ΠΈ Π±ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, Π½Π°ΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π° Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΌΠ° ΠΈ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π°Π΄Π΅ΠΊΠ²Π°ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΠΊΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠΉ.
ΠΡΠΈ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠ΅ MELAS Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎ Π±ΡΡΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΎ Π½Π° Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ΄ΠΎΡΠΎΠ³, ΡΠ½Π΄ΠΎΠΊΡΠΈΠ½Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΡΡΠΎΠΉΡΡΠ², ΡΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠΉ ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΡΡΠ°.
P. ΠΠ°ufmann ΠΈ ΡΠΎΠ°Π²Ρ. (2006) ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ Π»Π°ΠΊΡΠ°ΡΠ° ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΊΠΎΡΡΠ΅Π»ΠΈΡΡΠ΅Ρ Ρ ΡΡΠΆΠ΅ΡΡΡΡ Π½Π΅Π²ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΉ, ΡΠ΅Π»Π΅ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡΡ Π΄ΠΈΡ Π»ΠΎΡΠ°ΡΠ΅ΡΠ°Ρ Π΄Π»Ρ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ Π»Π°ΠΊΡΠ°ΡΠ° [11]. Π Π½Π°ΡΠ΅ΠΉ ΡΡΡΠ°Π½Π΅ Ρ Π°Π½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π»ΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄ΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΎΠΊΡΠΎΠ±ΡΡΠΈΠ»ΡΠΎΡΡΠΎΠ½ΠΈΠ»Π΄ΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»Π°Ρ (ΠΠΈΠΌΠ΅ΡΠΎΡΡΠΎΠ½) [12].
Π ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΡ ΡΠΏΠΎΠ½ΡΠΊΠΈΡ Π°Π²ΡΠΎΡΠΎΠ² Y. Koga ΠΈ ΡΠΎΠ°Π²Ρ. (2002, 2005, 2006, 2007) Ρ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΌ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠΌ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π»ΠΎΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠΈΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ L-Π°ΡΠ³ΠΈΠ½ΠΈΠ½Π° (ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΈΠΊΠ° NO) β Π΄Π»Ρ ΡΡΠΈΠΌΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ Π²Π°Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ»Π°ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π² ΠΎΡΡΡΠΎΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄Π΅ ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΡΡΠ°, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠΎΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π»Ρ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΆΠ΅ΡΡΠΈ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΡ ΡΠΏΠΈΠ·ΠΎΠ΄ΠΎΠ² [13β16].
Π‘ΡΠ΅Π΄ΠΈ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ², ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΡ Π² ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΈΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΡΠΈΠ³ΡΡΠΈΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅: Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π1 (ΡΠΈΠ°ΠΌΠΈΠ½) β 400 ΠΌΠ³/ΡΡΡ, Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π2 (ΡΠΈΠ±ΠΎΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½) β 100 ΠΌΠ³/ΡΡΡ, Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π‘ (Π°ΡΠΊΠΎΡΠ±ΠΈΠ½ΠΎΠ²Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°) β Π΄ΠΎ 1 Π³/ΡΡΡ, Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π (ΡΠΎΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠΎΠ») β 400 ΠΠ/ΡΡΡ, Π½ΠΈΠΊΠΎΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠ΄ (Π½ΠΈΠ°ΡΠΈΠ½) β Π΄ΠΎ 500 ΠΌΠ³/ΡΡΡ, ΠΊΠΎΡΠ½Π·ΠΈΠΌ Q10 β ΠΎΡ 90 Π΄ΠΎ 200 ΠΌΠ³/ΡΡΡ, L-ΠΊΠ°ΡΠ½ΠΈΡΠΈΠ½ β ΠΎΡ 10 ΠΌΠ³ Π΄ΠΎ 1β2 Π³/ΡΡΡ, ΡΠ½ΡΠ°ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° β ΠΎΡ 25 ΠΌΠ³ Π΄ΠΎ 1,5 Π³/cΡΡ, ΠΠΈΠΌΠ΅ΡΠΎΡΡΠΎΠ½ 15% β 1,0 ΠΌΠ» Π½Π° 5 ΠΊΠ³ ΠΌΠ°ΡΡΡ ΡΠ΅Π»Π°. ΠΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠΈΡΠΎΡ ΡΠΎΠΌ Π‘ (Π²Π½ΡΡΡΠΈΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ), Π Π΅Π°ΠΌΠ±Π΅ΡΠΈΠ½ (Π²Π½ΡΡΡΠΈΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ) ΠΈ Π¦ΠΈΡΠΎΡΠ»Π°Π²ΠΈΠ½ (Π²Π½ΡΡΡΠΈΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠΎΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ) [17, 18].
Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ² ΡΠ°ΡΠΌΠ°ΠΊΠΎΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΈΠΈ Π²ΡΡΡΡΠΏΠ°ΡΡ ΠΊΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΡΡΠ΅ΡΠΎΠΈΠ΄Ρ, ΠΌΠΈΠ½Π΅ΡΠ°Π»ΠΎΠΊΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠΈΠ΄Ρ (ΠΏΡΠΈ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠΈ Π½Π°Π΄ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ), Π°Π½ΡΠΈΠΊΠΎΠ½Π²ΡΠ»ΡΡΠ°Π½ΡΡ β ΠΏΡΠΈ ΡΡΠ΄ΠΎΡΠΎΠ³Π°Ρ /ΡΠΏΠΈΠ»Π΅ΠΏΡΠΈΠΈ (ΠΈΡΠΊΠ»ΡΡΠ°Ρ Π²Π°Π»ΡΠΏΡΠΎΠ΅Π²ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ Π΅Π΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅, ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π°Ρ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π±Π°ΡΠ±ΠΈΡΡΡΠ°ΡΠΎΠ²). Π Π½Π°ΡΠΈΡ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π΅Π½ΠΈΡΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠΎΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΈΠ΅ΠΉ ΡΠ²Π»ΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΏΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ² Π»Π΅Π²Π΅ΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅ΡΠ°ΠΌ (ΠΠ΅ΠΏΠΏΡΠ°), ΡΠΎΠΏΠΈΡΠ°ΠΌΠ°Ρ (Π’ΠΎΠΏΠ°ΠΌΠ°ΠΊΡ) ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΡ ΡΠΎΡΠ΅ΡΠ°Π½ΠΈΠΉ.
ΠΠ΅ΠΉΡΠΎΠ΄ΠΈΠ΅ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΏΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ
ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠΎΠΌ Π΄ΠΈΠ΅ΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π½ΡΡΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ², ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΠΈΡ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΡ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° β Π΄ΠΎ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π±Π»ΠΎΠΊΠ° (ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½ ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΠ³Π°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ Π½Π° ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅). Π’Π°ΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ»Π° Π½Π°Π·Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ Β«ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ Π±Π»ΠΎΠΊΠ°Β» (going around the block). ΠΠ°ΠΆΠ½ΡΠΌ ΠΈΡΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π² ΡΡΠΎΠΌ ΠΏΠ»Π°Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ, Π°ΡΡΠΎΡΠΈΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ Ρ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠΌ ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΠ° (Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π°Π·Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ° Ρ ΡΠΎΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΡΠΎ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΡΠ³Π»Π΅Π²ΠΎΠ΄ΠΎΠ²/Π³Π»ΠΈΠΊΠΎΠ³Π΅Π½Π°/Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ). ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ΅ΠΊΠΎΠΌΠ΅Π½Π΄ΡΡΡΡΡ ΠΊΠ΅ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π½Π°Ρ Π΄ΠΈΠ΅ΡΠ° ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ Π²ΠΈΠ΄Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΆΠΈΡΠΎΠ²ΡΡ Π΄ΠΈΠ΅Ρ [19].
Π¨ΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, ΡΠ²Π»ΡΡΡΠΈΠ΅ΡΡ ΠΏΠΈΡΠ΅Π²ΡΠΌΠΈ ΠΊΠΎΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ (ΠΊΠΎΡΠ½Π·ΠΈΠΌ Q10, L-ΠΊΠ°ΡΠ½ΠΈΡΠΈΠ½, Π°ΡΠ΅ΡΠΈΠ»-L-ΠΊΠ°ΡΠ½ΠΈΡΠΈΠ½, Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π2, Π°ΡΠΊΠΎΡΠ±ΠΈΠ½ΠΎΠ²Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°, Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π, Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π1, Π½ΠΈΠΊΠΎΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠ΄, Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π6, Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π12, Π±ΠΈΠΎΡΠΈΠ½, ΡΠΎΠ»ΠΈΠ΅Π²Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°, Π²ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈΠ½ Π, Ξ±-Π»ΠΈΠΏΠΎΠ΅Π²Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°, ΡΠ½ΡΠ°ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°, Se) [19]. Π Π΅ΠΊΠΎΠΌΠ΅Π½Π΄ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π°Π»ΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ², ΠΈΠ½Π΄ΡΡΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΎΠ±ΠΎΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ (Π³ΠΎΠ»ΠΎΠ΄Π°Π½ΠΈΠ΅, ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΆΠΈΡΠΎΠ², Π±Π΅Π»ΠΊΠΎΠ², ΡΠ°Ρ Π°ΡΠΎΠ·Ρ, ΠΊΡΠ°Ρ ΠΌΠ°Π»Π°, Π°Π»ΠΊΠΎΠ³ΠΎΠ»Ρ, ΠΊΠΎΡΠ΅ΠΈΠ½Π°, ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠ½Π°ΡΡΠΈΡ Π³Π»ΡΡΠ°ΠΌΠ°ΡΠ°; ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ΅ΠΌΠ° ΠΏΠΈΡΠΈ ΠΈ Π½Π΅Π°Π΄Π΅ΠΊΠ²Π°ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΈΡΠ΅Π²ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ). ΠΡΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ (ΡΠ½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅, ΠΏΠ°ΡΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅, Π³Π°ΡΡΡΠΎΡΡΠΎΠΌΠΈΡ) [19].
Π§ΡΠ΅Π·Π²ΡΡΠ°ΠΉΠ½ΠΎ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ΅Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½Π°Ρ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ° ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Π΅ΠΉ, ΠΏΠΎΠΈΡΠΊ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΠ΅Π² ΡΡΠΈΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ Π½Π° ΡΡΠ°ΠΏΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄Π²Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ, Π΄ΠΎΠ³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ. ΠΡΠΎ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π±ΠΎΡΠ° Π°Π΄Π΅ΠΊΠ²Π°ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΈΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΡΠ²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡ ΡΠ΄ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½Π²Π°Π»ΠΈΠ΄ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ Ρ ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΡΠ΅Π΄ΠΊΠΈΠΌΠΈ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ.
C. S. Chi (2015) ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ²Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΡΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠΎΡ ΠΎΠ½Π΄ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΎΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π² ΠΏΠ΅Π΄ΠΈΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΠ΅, ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ·Π½Π°ΠΊΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ, Π²ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π³ΠΎ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌ ΠΊΠ°ΡΠ°ΠΌΠ½Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ ΠΊ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ΅ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΈ Π±ΠΈΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ [20].
ΠΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°
* ΠΠΠ£ ΠΠΠ Π ΠΠΠΠ£ ΠΈΠΌ. Π. Π. ΠΠΈΡΠΎΠ³ΠΎΠ²Π° ΠΠ Π Π€, ΠΠΎΡΠΊΠ²Π°
** ΠΠΠ£ ΠΠΠ ΠΠΠΠΠ£ ΠΈΠΌ. Π. Π. Π‘Π΅ΡΠ΅Π½ΠΎΠ²Π° ΠΠ Π Π€, ΠΠΎΡΠΊΠ²Π°